Endometriosis dan Haid: Kenapa Ia Menyakitkan?

Pernah tak rasa sakit period tu macam kena cucuk pisau, sampai tak boleh buat apa-apa? Kalau ya, korang mungkin ada endometriosis. Walaupun sakit semasa haid dianggap normal oleh ramai orang, endometriosis bukanlah sesuatu yang korang patut abaikan. Jom kita kupas habis tentang apa itu endometriosis, kenapa ia buat haid korang rasa sakit gila, dan apa korang boleh buat untuk uruskan keadaan ni.

Apa Itu Endometriosis?

Endometriosis berlaku bila tisu yang sepatutnya tumbuh dalam rahim (dikenali sebagai endometrium) mula tumbuh di luar rahim, macam kat ovari, tiub fallopio, atau organ lain dalam pelvis. Setiap kali kitaran haid berlaku, tisu ni akan bertindak balas dengan hormon, sama macam tisu dalam rahim.

Masalahnya? Tisu yang tumbuh luar rahim ni tak boleh keluar dari badan, jadi ia terkumpul dan boleh sebabkan:

• Keradangan.
• Parut (adhesion).
• Sakit melampau masa period atau waktu lain.

Kenapa Endometriosis Buat Haid Jadi Sangat Sakit?

Haid yang menyakitkan (dysmenorrhea) adalah salah satu simptom utama endometriosis. Tapi, kenapa sakit dia lain macam?

1. Tisu Luar Rahim Berdarah Juga
   • Sama macam lapisan rahim, tisu endometriosis juga “berdarah” setiap bulan. Tapi sebab dia tak boleh keluar, darah tu terkumpul dalam badan, dan ini boleh sebabkan keradangan dan tekanan.
2. Keradangan Kronik
   • Badan cuba “lawan” tisu asing tu, tapi ini menyebabkan keradangan berterusan. Keradangan ni boleh trigger saraf-saraf dalam pelvis, buatkan rasa sakit tu bertambah kuat.
3. Parut dan Adhesion
   • Bila tisu parut terbentuk, organ dalam pelvis boleh “melekat” sesama sendiri. Ini bukan je buat sakit bertambah, tapi juga boleh kacau fungsi organ macam pundi kencing atau usus.
4. Kontraksi Rahim yang Overdrive
   • Dalam endometriosis, rahim cuba kuatkan kontraksi untuk buang lapisan haid, tapi ini buatkan kesakitan bertambah sebab tisu di luar rahim juga terkesan.

Simptom-Simptom Lain Endometriosis

Selain sakit period yang luar biasa, korang mungkin alami:

• Sakit masa bersama (dyspareunia)
  • Rasa sakit masa hubungan seksual boleh jadi tanda tisu endometriosis ada dekat dinding vagina atau kawasan pelvis.
• Masalah pencernaan
  • Kembung perut, cirit-birit, atau sembelit, terutama masa period.
• Sakit pinggang
  • Boleh rasa macam sakit mencucuk dekat bahagian belakang bawah.
• Susah hamil
  • Endometriosis boleh ganggu fungsi ovari dan tiub fallopio, sebabkan masalah kesuburan.

Punca Endometriosis

Sampai sekarang, doktor tak tahu punca sebenar endometriosis, tapi ada beberapa teori:

1. Regurgitasi Haid (Retrograde Menstruation)
   • Teori ni kata darah haid “mengalir ke belakang” melalui tiub fallopio dan tisu endometrium melekat di luar rahim.
2. Faktor Genetik
   • Kalau ada ahli keluarga yang ada endometriosis, korang lebih berisiko.
3. Masalah Sistem Imun
   • Badan mungkin tak cukup kuat untuk hapuskan tisu endometrium yang tumbuh di tempat yang salah.
4. Faktor Hormon
   • Estrogen, hormon wanita, dipercayai main peranan besar dalam perkembangan endometriosis.

Bagaimana Doktor Diagnosis Endometriosis?

Diagnosis endometriosis boleh jadi cabaran sebab simptom dia hampir sama dengan masalah lain, macam senggugut biasa atau IBS (Irritable Bowel Syndrome). Doktor mungkin akan buat:

1. Sejarah Perubatan
   • Doktor akan tanya pasal kitaran haid, tahap kesakitan, dan apa-apa masalah kesihatan lain.
2. Pemeriksaan Pelvis
   • Untuk rasa ada tak sebarang ketulan atau parut di kawasan pelvis.
3. Ultrasound
   • Walaupun ultrasound tak boleh “nampak” endometriosis, ia boleh detect sista ovari (endometrioma) yang berkaitan dengan keadaan ni.
4. Laparoskopi
   • Ini adalah prosedur kecil di mana kamera dimasukkan ke dalam abdomen untuk tengok dan confirm ada tak tisu endometriosis.

Pilihan Rawatan untuk Endometriosis

Rawatan endometriosis bergantung pada tahap serius simptom korang dan sama ada korang nak cuba hamil atau tak.

1. Ubat Tahan Sakit

• NSAID macam ibuprofen boleh bantu kurangkan sakit dan keradangan.

2. Terapi Hormon

• Pil hormon macam pil perancang boleh kawal kitaran haid dan kurangkan pertumbuhan tisu endometriosis.
• GnRH agonist boleh “tutup” kitaran haid buat sementara, bagi tisu masa untuk kecut.

3. Pembedahan

• Kalau ubat tak berkesan, doktor mungkin cadangkan pembedahan untuk buang tisu endometriosis.
• Dalam kes teruk, histerektomi (buang rahim) mungkin diperlukan, tapi ini biasanya langkah terakhir.

4. Rawatan Kesuburan

• Kalau susah nak hamil sebab endometriosis, rawatan macam IVF boleh jadi pilihan.

Cara Semula Jadi untuk Kurangkan Simptom

Kalau korang nak cuba rawatan tambahan, ada beberapa cara semula jadi yang boleh bantu:

• Diet Anti-Radang
  • Makan banyak sayur-sayuran, buah-buahan, ikan, dan makanan kaya omega-3. Kurangkan makanan proses dan gula.
• Senaman Ringan
  • Yoga atau berjalan kaki boleh bantu kurangkan stres dan sakit.
• Haba Panas
  • Guna pek haba di bahagian bawah perut untuk legakan sakit.
• Suplemen
  • Vitamin D, magnesium, dan kunyit boleh bantu kurangkan keradangan.

Mitos Tentang Endometriosis

Mitos: Sakit semasa haid adalah normal.
Fakta: Sakit haid yang terlalu kuat sampai tak boleh buat aktiviti harian bukanlah normal.

Mitos: Mengandung boleh hilangkan endometriosis.
Fakta: Walaupun simptom boleh reda masa mengandung, endometriosis tak hilang sepenuhnya.

Mitos: Endometriosis hanya berlaku pada wanita berumur.
Fakta: Endometriosis boleh bermula seawal remaja, terutamanya kalau ada sejarah keluarga.

Kesimpulan

Endometriosis bukan sekadar sakit haid biasa. Ia adalah keadaan kronik yang perlukan perhatian dan rawatan. Kalau korang rasa sakit haid terlalu melampau, jangan tunggu lama untuk dapatkan bantuan. Dengan diagnosis awal dan rawatan yang betul, korang boleh jalani hidup dengan lebih selesa.

Ingat, badan korang berhak untuk rasa sihat dan bebas dari kesakitan. Jangan abaikan tanda-tanda yang badan cuba beritahu. 😊